Ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος της ανακατασκευασμένης τεχνολογίας

Αξιόπιστα αποδεικτικά στοιχεία ότι η επιλογή ανακατασκευασμένων συσκευών βοηθά τον πλανήτη

Ξεκινήσαμε το Back Market γνωρίζοντας ότι η ανακατασκευασμένη τεχνολογία είναι καλύτερη για το περιβάλλον απ' ό,τι η ολοκαίνουργια, ωστόσο δεν είχαμε σαφή εικόνα του πόσο καλύτερη είναι. Ξέραμε επίσης ότι βασικό στοιχείο της αποστολής μας ήταν το να αποκτήσουμε, με βάση τα δεδομένα, ξεκάθαρη αντίληψη του αντίκτυπου της ανακατασκευασμένης τεχνολογίας στο περιβάλλον.

Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο ζητήσαμε από την ADEME, τη Γαλλική Υπηρεσία Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Ενέργειας, να μελετήσει ως ανεξάρτητος φορέας τον αντίκτυπο του κλάδου της ανακατασκευασμένης τεχνολογίας στο περιβάλλον. Το ερώτημα του αντίκτυπου είναι σημαντικό σε παγκόσμιο επίπεδο, όχι μόνο για το Back Market και αυτός είναι ο λόγος που η ADEME αποφάσισε να ξεκινήσει την πρώτη μελέτη μεγάλης κλίμακας για τον αντίκτυπο της ανακατασκευασμένης τεχνολογίας στο περιβάλλον. (Η Back Market δεν χρηματοδότησε με κανέναν τρόπο τη μελέτη.) Το 2020, η ADEME άρχισε την έρευνα και τον Ιανουάριο του 2022, δημοσίευσε προκαταρκτικά δεδομένα σχετικά με τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο της ανακατασκευασμένης τεχνολογίας, με επίκεντρο τα smartphone. Το συμπέρασμα ήταν σαφές: τα ανακατασκευασμένα smartphone έχουν σημαντικά λιγότερο αντίκτυπο στο περιβάλλον σε σύγκριση με τα ολοκαίνουργια.

Πλέον έχει δημοσιευτεί η πλήρης έκθεση της ADEME, η οποία μάς παρέχει μια ευρεία άποψη για τον παγκόσμιο αντίκτυπο της ανακατασκευασμένης τεχνολογίας – ειδικότερα τα laptop, τα tablet, τα desktop και τα smartphone. Αυτή η μελέτη δεν περιλάμβανε ανάλυση για οθόνες, πληκτρολόγια και ποντίκια.

Μεθοδολογία

Η έκθεση της ADEME το 2022 πραγματοποιήθηκε με τη μεθοδολογία της Εκτίμησης Κύκλου Ζωής, η οποία αναφέρεται επίσης ως Ανάλυση Κύκλου Ζωής (ΑΚΖ).

Η μεθοδολογία ΑΚΖ εκτιμά τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο ενός προϊόντος, μιας διαδικασίας ή υπηρεσίας εξετάζοντας όλα τα στάδια του κύκλου ζωής. Θεωρείται ολιστική προσέγγιση. Στην προκειμένη περίπτωση, η ΑΚΖ εφαρμόστηκε σε laptop, υπολογιστές desktop, smartphone και tablet, αξιολογώντας ολόκληρη την αλυσίδα αξίας μιας συσκευής από καινούργια έως ανακατασκευασμένη.

Παράγοντες που αξιολογούνται για τις καινούργιες συσκευές

• Πρώτες ύλες και η εξόρυξή τους

• Παραγωγή εξαρτημάτων

• Μεταφορά κατά το πρώτο στάδιο

• Διαδικασία κατασκευής

• Παραγωγή συσκευασιών και αξεσουάρ

• Διανομή

• Χρήση

• Τέλος κύκλου ζωής (καύση ή απόρριψη σε χώρο υγειονομικής ταφής)

Παράγοντες που αξιολογούνται για τις ανακατασκευασμένες συσκευές

• Συλλογή μεταχειρισμένων συσκευών

• Κατασκευή ανταλλακτικών

• Καταστροφή μεταχειρισμένων ανταλλακτικών

• Παραγωγή συσκευασιών και αξεσουάρ

• Αποστολή

Οι παράγοντες αυτοί αξιολογήθηκαν σε παγκόσμια κλίμακα, καθιστώντας τα εν λόγω δεδομένα εφαρμόσιμα σε όλο τον κόσμο.

Περιβαλλοντικοί δείκτες KPI

Η έκθεση λαμβάνει υπ' όψιν πολυάριθμους βασικούς δείκτες απόδοσης (key performance indicators – KPIs) για να μετρήσει τον αντίκτυπο της ανακατασκευής (καθώς και της νέας κατασκευής) στο περιβάλλον.

Η έκθεση της ADEME καλύπτει τους ακόλουθους 4 τύπους περιβαλλοντικού αντίκτυπου:

• Αποτύπωμα άνθρακα

• Πρώτες ύλες (περιλαμβάνουν μέταλλα που εξάγονται από τη γη, καθώς και ορυκτά καύσιμα που καίγονται κατά τη διάρκεια της διαδικασίας εξαγωγής)

• Κατανάλωση νερού

• Παραγωγή ηλεκτρονικών αποβλήτων

Σενάρια χρήσης της συσκευής

Ο αντίκτυπος της ανακατασκευής εξαρτάται επίσης από το χρονικό διάστημα που η συσκευή χρησιμοποιείται προτού ανακατασκευαστεί (επίσης γνωστό ως η «πρώτη ζωή» της) και την εκτιμώμενη διάρκεια της δεύτερης (ανακατασκευασμένης) ζωής της.

Αυτά τα αποκαλούμε σενάρια χρήσης της συσκευής.

Το μέσο σενάριο χρήσης της συσκευής υποθέτει ότι το ανακατασκευασμένο προϊόν έχει αγοραστεί ως καινούργιο, έχει χρησιμοποιηθεί για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, έχει ανακατασκευαστεί και, στη συνέχεια, έχει χρησιμοποιηθεί και πάλι για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Η μελέτη βασίστηκε στους ακόλουθους υποθετικούς μέσους όρους:

• Smartphone και tablet: 3 χρόνια χρήσης ως καινούργια συσκευή, 2 χρόνια χρήσης ως ανακατασκευασμένη συσκευή

• Υπολογιστές (laptop και desktop): 5 χρόνια χρήσης ως καινούργια συσκευή, 3 χρόνια χρήσης ως ανακατασκευασμένη συσκευή

Σημειώνουμε ότι πρόκειται για συντηρητικά σενάρια χρήσης της συσκευής, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος υπερβολής σε σχέση με τα περιβαλλοντικά οφέλη της ανακατασκευής.

Σενάρια επισκευής

Μέρος του αντίκτυπου μιας συσκευής αποτελεί η τοποθεσία ή οι τοποθεσίες από τις οποίες προέρχεται, στις οποίες επισκευάζεται και πωλείται. Για παράδειγμα, σπανίως μια συσκευή προέρχεται, επισκευάζεται και πωλείται στην ίδια χώρα. Η έκθεση συμπεριέλαβε 3 σενάρια, από το «χειρότερο» έως το «βέλτιστο» όσον αφορά τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο:

1. Χειρότερο σενάριο: μια συσκευή προέρχεται από μια χώρα, ανακατασκευάζεται σε μια δεύτερη χώρα και πωλείται σε τρίτη χώρα, με σημαντικό αριθμό των εξαρτημάτων της να έχει αντικατασταθεί.

2. Μέσο σενάριο: μια συσκευή προέρχεται, ανακατασκευάζεται ή πωλείται σε δύο διαφορετικές χώρες, με μέσο αριθμό των εξαρτημάτων της να έχει αντικατασταθεί.

3. Βέλτιστο σενάριο: μια συσκευή προέρχεται, ανακατασκευάζεται και πωλείται στην ίδια χώρα, με μέσο (ή μικρότερο) αριθμό των εξαρτημάτων της να έχει αντικατασταθεί.

Έχετε υπ' όψιν το εξής: το μέσο σενάριο είναι το πιο αντιπροσωπευτικό για την πλειονότητα των συσκευών που πωλούνται στο Back Market.

Για φορητούς και επιτραπέζιους υπολογιστές, ο σκληρός δίσκος είναι η αντικατάσταση με την υψηλότερη επίπτωση και για τους δύο τύπους υπολογιστών, καθώς η παραγωγική διαδικασία για τη δημιουργία ενός νέου σκληρού δίσκου είναι εξαιρετικά απαιτητική σε πόρους. Και όπως με τα smartphone και τα tablet, η αντικατάσταση της μπαταρίας επηρεάζει επίσης σημαντικά το περιβάλλον.

Σημείωση: αυτή η μελέτη δεν περιλάμβανε ανάλυση των οθονών, των πληκτρολογίων και των ποντικιών.

Ανακατασκευασμένα tablet και smartphone έναντι ολοκαίνουργιων

Ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος των ανακατασκευασμένων smartphone σε σύγκριση με τα ολοκαίνουργια smartphone, με βάση τους αριθμούς.

Ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος των ανακατασκευασμένων tablet σε σύγκριση με τα ολοκαίνουργια tablet, αριθμητικά.

Αντίκτυπος – smartphone και tablet

Το στάδιο ζωής μιας ανακατασκευασμένης συσκευής με τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στο περιβάλλον είναι η διαδικασία ανακατασκευής. Όσο περισσότερα εξαρτήματα πρέπει να αντικατασταθούν για την ανανέωση μιας συσκευής, τόσο μεγαλύτερος είναι ο αντίκτυπος στο περιβάλλον.

Οι οθόνες και οι μπαταρίες έχουν τον υψηλότερο περιβαλλοντικό αντίκτυπο από όλα τα εξαρτήματα που αντικαθίστανται. Όσον αφορά τις μπαταρίες, αυτό συμβαίνει επειδή απαιτούν λίθιο, και η εξαγωγή λιθίου είναι μια περιβαλλοντικά δαπανηρή διαδικασία.

Άλλος ένας παράγοντας περιβαλλοντικού αντίκτυπου είναι τα ηλεκτρονικά απόβλητα. Όταν οι κατασκευαστές παρέχουν αξεσουάρ, όπως το καλώδιο φόρτισης, η ποσότητα ηλεκτρονικών αποβλήτων που συνδέεται με το tablet ή το smartphone αυξάνεται.

Παρότι υπάρχουν αποκλίσεις μεταξύ των σεναρίων που παρουσιάζονται ανωτέρω, τα ανακατασκευασμένα smartphone και tablet θα έχουν πάντα λιγότερο αντίκτυπο στο περιβάλλον απ' ό,τι τα καινούργια. Ακόμη και με την τοποθέτηση απαιτητικών σε πόρους ανταλλακτικών, όπως οι μπαταρίες, οι ανακατασκευασμένες συσκευές μειώνουν σημαντικά τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Και με τα 5 δισεκατομμύρια smartphone που προορίζονται για απόρριψη το 2022, έχουμε ήδη εξορύξει από τον πλανήτη περισσότερα από τα υλικά που χρειάζονται για την ανανέωση αμέτρητων συσκευών.

Ανακατασκευασμένοι υπολογιστές laptop και desktop έναντι ολοκαίνουργιων

Ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος των ανακατασκευασμένων υπολογιστών laptop και desktop σε σύγκριση με τους ολοκαίνουργιους υπολογιστές laptop και desktop, με βάση τους αριθμούς.

Αντίκτυπος – υπολογιστές laptop και desktop

Σε σύγκριση με τα smartphone και τα tablet, τα laptop και τα desktop συνήθως χρειάζονται λιγότερα εξαρτήματα για αντικατάσταση – όταν όμως χρειάζεται να αντικατασταθούν, ο αντίκτυπος είναι πολύ υψηλότερος. Αυτό οφείλεται στον περιβαλλοντικό αντίκτυπο που έχει η κατασκευή σκληρών δίσκων. Όπως συμβαίνει και με τα smartphone και τα tablet, η αντικατάσταση μπαταρίας έχει επίσης σημαντικό αντίκτυπο στο περιβάλλον. Η παραγωγή αυτών των εξαρτημάτων ευθύνεται για το μεγαλύτερο ποσοστό του περιβαλλοντικού αντίκτυπου ενός ολοκαίνουργιου laptop ή desktop, επομένως όταν ανακατασκευασμένοι υπολογιστές laptop και desktop απαιτούν τα ίδια εξαρτήματα, ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος των ανακατασκευασμένων και των ολοκαίνουργιων είναι παρεμφερής.

Εάν κατά τη διαδικασία ανακατασκευής χρειάζονται πολλά σημαντικά εξαρτήματα (δίσκος, οθόνη, μνήμη RAM) και ο υπολογιστής χρησιμοποιείται λιγότερα από 5 χρόνια προτού ανακατασκευαστεί, τότε το όφελος της ανακατασκευής σε σχέση με το περιβάλλον χάνεται. Ο σκληρός δίσκος συνιστά την αντικατάσταση με τον υψηλότερο αντίκτυπο τόσο για τους επιτραπέζιους υπολογιστές όσο και για τα laptop, επειδή η παραγωγή που απαιτείται για τη δημιουργία νέου σκληρού δίσκου είναι απίστευτα απαιτητική σε πόρους. Και όπως και με τα smartphone και τα tablet, η αντικατάσταση της μπαταρίας έχει επίσης μεγάλο αντίκτυπο στο περιβάλλον.

Εντός, ωστόσο, του εύρους των σεναρίων, υπάρχουν και καλά νέα: εάν χρειάζονται λιγότερα ανταλλακτικά, ή εάν τα ανταλλακτικά προέρχονται από δεύτερο χέρι, εξακολουθεί να υφίσταται ο θετικός αντίκτυπος της ανακατασκευής για το περιβάλλον.

Γενικό συμπέρασμα

Γνωρίζουμε ότι ήταν μακροσκελές το άρθρο, αλλά ελπίζουμε να άξιζε τον κόπο. Τα δεδομένα που λήφθηκαν από την ADEME είναι απίστευτα ενθαρρυντικά για το μέλλον των ανακατασκευασμένων ηλεκτρονικών συσκευών.

Η μελέτη αυτή καθιστά σαφές ότι η ανακατασκευασμένη τεχνολογία είναι καλύτερη για τον πλανήτη σε σύγκριση με την ολοκαίνουργια τεχνολογία σχεδόν από κάθε άποψη. Ακόμη και με την αντικατάσταση εξαρτημάτων που έχουν τον υψηλότερο αντίκτυπο, η συντριπτική πλειονότητα των ανακατασκευασμένων συσκευών έχει σημαντικά λιγότερο αντίκτυπο στο περιβάλλον.

Αυτό είναι σημαντικό διότι η τεχνολογία δεν πηγαίνει πουθενά, στην κυριολεξία. Από τη δουλειά έως το παιχνίδι, αυτές οι συσκευές αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του κόσμου μας. Αντί να αφήνουμε την παλιά τεχνολογία μας να σκουριάζει σε μια χωματερή, μπορούμε να επιλέξουμε να αξιοποιήσουμε στο έπακρο αυτές τις συσκευές, δίνοντας παράλληλα μια ανάσα στον πλανήτη μας. Σημαίνει ότι μπορούμε στην καθημερινότητά μας να κάνουμε επιλογές που έχουν θετική επίδραση στο περιβάλλον.

Εν κατακλείδι

• Όσο περισσότερο χρησιμοποιείτε τη συσκευή σας, τόσο το καλύτερο

• Τα ανακατασκευασμένα smartphone και tablet πάντα αποτρέπουν σημαντικό ποσοστό περιβαλλοντικής ζημίας, σε σύγκριση με τα ολοκαίνουργια smartphone και tablet

• Τα ανακατασκευασμένα laptop και desktop σχεδόν πάντα αποτρέπουν σημαντικό ποσοστό περιβαλλοντικής ζημίας, σε σύγκριση με τα ολοκαίνουργια, εκτός από τις περιπτώσεις που απαιτείται η αντικατάσταση σημαντικών εξαρτημάτων, όπως οι σκληροί δίσκοι.